اگر نامی داشتم آنگاه می‌توانستم بگویم: من هستم؟! دنیای نیم‌هست سرابی است از همهٔ آن‌چیزهایِ خفته که شاید هیچ‌گاه به کاری نیایند! از این متعجّبم که آدم‌ها دل‌ِشان نمی‌خواهد معمولی باشند و حتّی به ذهنِ‌شان خطور هم نمی‌کند که هستند! انسان مگر چیست؟ کُپه‌ای‌ست از دل و روده و مُشتی اعصاب و آت و آشغال‌هایِ دیگر! خودمانیم می‌توانید غذا نخورید، و گاهی نشاشید؟ و دل‌تنگ گذشته ٔ از یاد رفته‌ای نشوید که شبیه غباری از دستِ‌تان گریخته است!؟ می‌دانم این حرف‌هام محلی از اِعراب ندارد، یعنی خُب شاید ادعا کنید که همین چگونه خوردن و شاشیدن هم برای خودش حکایتی‌ست!ــ ولی شما چطور می‌شاشید مگر؟ همه‌ي این‌ها را گفتم که برسم به اصل ماجرا، که اصلاً یادم نیست چه بود. شاید هم یادم بود ولی نمی‌خواستم به یاد بیاورم؛ چرا؟ احتمالاً با این بدن تازه هنوز اُخت نشده‌ام! از آخرین تلاش‌هایی که برای وجود داشتن کرده‌ام ماه‌هاست که می‌گذرد ولی، ولی هنوز نمی‌توانم چیزی را حس کنم! یعنی خوب، گاهی حتّی دلم می‌خواهد لذّتِ چشیدنِ نیش پشه را هم روی پوستم بچشم! امّا در حال حاضر، تنها مشتی داده‌يِ حسّی در این بدنِ تازه وجو
.png "The Chess Game of the Wind - 1973") |
«جُستاری کوتاه در بابِ نظام سینما-زبان»
جُستار را با این پرسش آغاز می‌کنم: آیا می‌توان نماهایِ یک فیلم را به یک درام - واژه فروکاست؟ با تحقق چنین ایده‌ای، شاید این ادعا گزافه نیاید که سینما نیز دارای نظام زبان (لانگ) است؛ چرا که در هیأت درام- واژگانی محدود، می‌تواند عبارات نامحدودی را پدیدار سازد. مَثَل:
«در دور دست، درخت توتی به‌‌روی تپه‌ای گل‌آلود در خاک فرو شده است، آسمانی خاکستری نیز در پس آن نمایان است. در آنی، هوای راکد، با نسیمی که به سمت تپه وزیدن گرفته، درهم می‌شکند. و زنی جوان، با چمدانی در دست از راست قاب وارد شده و به سمت درخت توت پیش میرود، و با رسیدن به تپه، رفته‌رفته از راست قاب خارج می‌شود.»
در متن بالا، ما با عبارات تصویری مواجه‌ایم که در این ایماژ- نما گنجانده شده است: درخت توتی آنجا هست؛ نسیمی می‌وزد. و زن جوانی پیش میرود و چه و چه... . خُب، تا این‌جای ماجرا که رسیده‌ایم به آرای کریستین متز! امّا نکته‌ای در اینجا پنهان است: در قامت یک ایماژ-نمای تک افتاده، می‌توان، درام-واژه‌ا‌ي نظیر «رفتن» از آن استخراج کرد. در حقیقت، این «درام- واژه» هسته‌ي مرکزی نماست، که یک وضعیّت را به وضعیتّی نو دگرگون می‌سازد. امّا به هر روی، نمی‌توان این واقعیّت را نادیده انگاشت که این نوع کاهش تحلیلی همیشه جواب نمی‌دهد. چرا که در نمایی درشت از یک رادیو چه درام-واژه‌ای می‌تواند نمود یابد؟
به تعبیر من، جدای از خاص‌بودگی درام-واژه و عدم تعمیم‌پذیری عامّش، وضعیتّی به دست می‌دهد که می‌توانْ یک گام به نظام زبانی سینمایی نزدیک‌تر شد. نظامی که با حفظ ویژگی «تصویر- حرکت»، آن را به نحوی ساختمند پدیدار سازد.
ن.
نظرات
ارسال یک نظر