اگر نامی داشتم آنگاه می‌توانستم بگویم: من هستم؟! دنیای نیم‌هست سرابی است از همهٔ آن‌چیزهایِ خفته که شاید هیچ‌گاه به کاری نیایند! از این متعجّبم که آدم‌ها دل‌ِشان نمی‌خواهد معمولی باشند و حتّی به ذهنِ‌شان خطور هم نمی‌کند که هستند! انسان مگر چیست؟ کُپه‌ای‌ست از دل و روده و مُشتی اعصاب و آت و آشغال‌هایِ دیگر! خودمانیم می‌توانید غذا نخورید، و گاهی نشاشید؟ و دل‌تنگ گذشته ٔ از یاد رفته‌ای نشوید که شبیه غباری از دستِ‌تان گریخته است!؟ می‌دانم این حرف‌هام محلی از اِعراب ندارد، یعنی خُب شاید ادعا کنید که همین چگونه خوردن و شاشیدن هم برای خودش حکایتی‌ست!ــ ولی شما چطور می‌شاشید مگر؟ همه‌ي این‌ها را گفتم که برسم به اصل ماجرا، که اصلاً یادم نیست چه بود. شاید هم یادم بود ولی نمی‌خواستم به یاد بیاورم؛ چرا؟ احتمالاً با این بدن تازه هنوز اُخت نشده‌ام! از آخرین تلاش‌هایی که برای وجود داشتن کرده‌ام ماه‌هاست که می‌گذرد ولی، ولی هنوز نمی‌توانم چیزی را حس کنم! یعنی خوب، گاهی حتّی دلم می‌خواهد لذّتِ چشیدنِ نیش پشه را هم روی پوستم بچشم! امّا در حال حاضر، تنها مشتی داده‌يِ حسّی در این بدنِ...
«کوتاه جُستاری بر چیستیِ سینما»
در گذشته‌های دور، جایی حوالی آگاده‌ي مقدّس، بروسوسِ کاتب با نامیدن اشیاء آن‌ها را (باز) می‌آفرید؛ قوّه‌ي واژه، آن وردِ جادوییْ که فاهمه را مفصل‌بندی می‌کرد، به راستی چه سحر انگیز بود! می‌خواهم به سیاق آن روزهای دور، معنایِ سینما را از سینما بخواهم!
انگار همین دیروز بود که برادران لومیر در سال‌های پایانی قرن نوزدهم اصطلاحی را از یونانیِ باستان اقتباس کردند؛ بله همان سینماتوگرافِ مشهور! یا بهتر بگویم، کینِما گرافو! به معنای حرکت و نوشتن یا اگر بخواهم توصیفی من‌عندی برایش بسازم؛ زخمه‌هایی بر پیکره‌ي زمان.
امّا اثری سینمایی چطور اثری‌ست؟ اثر سینمایی پیش از هر چیزی اثر است، و اثر یا به عبارتی، آن زخمه‌ي بر پیکره‌ي زمان، چیزی‌ست که در زمان سُکنا دارد؛ امّا هنرمند چگونه به اثر می‌رسد؟ قوّه‌ي آفریدن چگونه نموده می‌شود له و علیه او؟ این-جا آستانه‌ای‌ست که اثر از کشمکش بین امر آفریدن و نا-آفریدن شکل می‌گیرد، چونان مومی در دستان منِ اصیلِ انسان، ساحت مقاومت خود-آگاه و خود-ناآگاه، آفریدگارِ اثر در عین این‌که ناقد است یعنی حذف می‌کند و می‌افزاید، مِیل را می‌کِشد و می‌کُشد، تا به چیزی برسد که هیچ‌وقت از آن او نبوده، آنگاه احساس فقر می‌کند، چون اثر تصاحب‌ناپذیر است؛ به قول آگامبن، «فقیر بودن یعنی استفاده کردن، نه صرفاً به معنای بهره بردن از چیزی». آفریدگار از اثر استفاده می‌کند به معنای این‌که خودش را در برابر امر تصاحب ناپذیر قرار می‌دهد. و این‌گونه، اثر هستی می‌یابد و می‌هستد.
اثر سینمایی رخدادی‌ست که بر پرده‌ي نقره‌ای وانموده می‌شود به این معنی‌که اثر خودش را بر پرده نمایان می‌سازد و سینمای ناب در وضعیّتی رخ می‌دهد که منِ انسانی با آن به دیالکتیک بپردازد، و «خویشتن»اش را در برابر امر تصاحب‌ناپذیر قرار دهد، جایی در آستانه‌ی معنا و نا- معنایی.
-ن.
نظرات
ارسال یک نظر